sazblog

معمولاَ کلیه شرکت ها برای فسخ و انحلال شرکت مقررات مخصوصی در نظر می گیرند و در مواردی که ترتیب مخصوصی در شرکت نامه یا در اساسنامه شرکت پیش بینی نشده است ، ثبت شرکت قانون مقررات کلی برای این موضوع در نظر گرفته است. البته باید بین انحلال و فسخ شرکت تفاوتی قائل شد ، انحلال در موردی است که طبق قانون با تراضی شرکاء شرکت از بین می رود در صورتی که فسخ از طرف یکی از شرکاء به عمل می آید و در بعضی موارد ملازمه با انحلال شرکت ندارد و ممکن است بعد از فسخ شرکت به کار خود ادامه دهد.

مواد 136 تا 149 قانون تجارت موارد انحلال و فسخ شرکت تضامنی را به شرح ذیل مقرر می دارد :
1- در مواردی که شرکت برای منظور معینی تشکیل می شود ، اگر منظور شرکت عملی گردد یا اینکه انجام منظور شرکت غیر ممکن گردد ، شرکت منحل می شود. زیرا عقد شرکت برای امر معین بوده و به غیر از آنچه شرکاء در نظر داشته اند ، شرکت اختیار ندارد به امر دیگری مبادرت کند. بنابراین بعد از انجام عمل موضوع عقد پایان یافته است ، به همین ترتیب اگر انجام عمل غیر ممکن گردد چون دیگر وجود شرکت بلاموضوع است ، شرکت منحل می گردد.
2- در صورتی که شرکت برای مدت معینی تشکیل شده باشد ، پس از سپری شدن مدت شرکت منحل می گردد. زیرا در این مورد رضایت شرکاء برای مشارکت با یکدیگر محدود به مدت معینی بوده است و بعد از اتمام مدت مزبور دیگر شرکت بلاموضوع است.
3- در صورت ورشکستگی شرکت – تجار عموماَ در صورتی که نتوانند از عهده تعهدات خود برآیند ، طبق قانون تجارت ورشکسته اعلام می شوند و طبق مقررات ورشکستگی تصفیه امور آنان انجام می گیرد. چون شرکت نیز بازرگان محسوب می گردد در صورت ورشکستگی منحل می شود و دارایی آن طبق مقررات تصفیه امور ورشکستگی بین طلبکاران تقسییم می گردد.
در سه مورد فوق انحلال شرکت قهری است و به محض حصول یکی از شرایط بالا شرکت منحل شده قلمداد می شود ، ولی شرکاء شرکت در موارد 1 و 2 می توانند به تراضی کلیه شرکاء از انحلال شرکت جلوگیری کنند. به این ترتیب که در مورد اول موضوع شرکت را وسیع تر معین کنند یا آن را تغییر بدهند و در مورد دوم قبل از خاتمه مدت شرکت را تمدید کنند. اغلب حقوقدانان و همچنین اداره ثبت شرکت ها تغییر موضوع شرکت یا مدت شرکت را قبل از حصول به شرط انحلال معتبر می دانند ، ولی بعد از حصول شرط انحلالی یعنی در مورد اول بعد از آنکه محقق گردید که منظور شرکت عملی شده یا انجام آن غیر ممکن گردیده است و همچنین بعد از خاتمه مدت شرکت آیا تصمیم شرکاء می تواند از انحلال جلوگیری کند یا خیر ؟ رویه ای که فعلاَ در اداره ثبت شرکت ها مجری است ، آنست که بعد از حصول شرایط انحلال شرکتی دیگر موجود نیست که درباره آن بتوان تصمیمی اتخاذ نمود و چنانچه شرکاء مایل باشند به همکاری خود ادامه دهند ، حتماَ باید شرکت جدیدی تشکیل دهند. به نظر دکتر حسن ستوده تهرانی ، در کتاب حقوق تجارت ( جلد اول ) ، استدلال اداره ثبت شرکت ها صحیح به نظر می رسد ، زیرا عقد شرکت موکول به امر معین یا مدت معین بوده است و بعد از انجام موضوع شرکت یا انقضای مدت قرارداد و تعهد شرکت به خودی خود خاتمه یافته است و دیگر شرکتی وجود ندارد که درباره آن تصمیم گرفته شود.
4- در صورت تراضی تمام شرکاء در شرکت تضامنی انحلال شرکت موکول به تصمیم کلیه شرکاء است. زیرا کلیه تصمیمات اساسی شرکت باید به اتفاق آراء گرفته شود و بدیهی است که طرفین هر قرارداد حق دارند در هر مورد تغییراتی بدهند یا آن را لغو نمایند. بنابراین در صورت تراضی شرکاء شرکت منحل خواهد شد.
5- در صورتی که یکی از شرکاء به دلایلی انحلال شرکت را از محکمه تقاضا نماید و محکمه دلایل مزبور را موجه دانسته و حکم به انحلال شرکت بدهد. زیرا در بعضی موارد ممکن است در نتیجه اختلافات بین شرکاء یا تجاوزات یکی از شرکاء ادامه کار شرکت غیر مقدور باشد ، یا به ضرر سایرین تمام شود. در این صورت هر یک از شرکاء می توانند به محکمه مراجعه نمایند و تقاضای انحلال شرکت را بنماید و محکمه پس از رسیدگی به دلایل طرفین اگر تشخیص داد که تقاضای انحلال موجه است ، حکم به انحلال شرکت می دهد.

معمولاَ کلیه شرکت ها برای فسخ و انحلال شرکت مقررات مخصوصی در نظر می گیرند و در مواردی که ترتیب مخصوصی در شرکت نامه یا در اساسنامه شرکت پیش بینی نشده است ، ثبت شرکت قانون مقررات کلی برای این موضوع در نظر گرفته است. البته باید بین انحلال و فسخ شرکت تفاوتی قائل شد ، انحلال در موردی است که طبق قانون با تراضی شرکاء شرکت از بین می رود در صورتی که فسخ از طرف یکی از شرکاء به عمل می آید و در بعضی موارد ملازمه با انحلال شرکت ندارد و ممکن است بعد از فسخ شرکت به کار خود ادامه دهد.

مواد 136 تا 149 قانون تجارت موارد انحلال و فسخ شرکت تضامنی را به شرح ذیل مقرر می دارد :
1- در مواردی که شرکت برای منظور معینی تشکیل می شود ، اگر منظور شرکت عملی گردد یا اینکه انجام منظور شرکت غیر ممکن گردد ، شرکت منحل می شود. زیرا عقد شرکت برای امر معین بوده و به غیر از آنچه شرکاء در نظر داشته اند ، شرکت اختیار ندارد به امر دیگری مبادرت کند. بنابراین بعد از انجام عمل موضوع عقد پایان یافته است ، به همین ترتیب اگر انجام عمل غیر ممکن گردد چون دیگر وجود شرکت بلاموضوع است ، شرکت منحل می گردد.
2- در صورتی که شرکت برای مدت معینی تشکیل شده باشد ، پس از سپری شدن مدت شرکت منحل می گردد. زیرا در این مورد رضایت شرکاء برای مشارکت با یکدیگر محدود به مدت معینی بوده است و بعد از اتمام مدت مزبور دیگر شرکت بلاموضوع است.
3- در صورت ورشکستگی شرکت – تجار عموماَ در صورتی که نتوانند از عهده تعهدات خود برآیند ، طبق قانون تجارت ورشکسته اعلام می شوند و طبق مقررات ورشکستگی تصفیه امور آنان انجام می گیرد. چون شرکت نیز بازرگان محسوب می گردد در صورت ورشکستگی منحل می شود و دارایی آن طبق مقررات تصفیه امور ورشکستگی بین طلبکاران تقسییم می گردد.
در سه مورد فوق انحلال شرکت قهری است و به محض حصول یکی از شرایط بالا شرکت منحل شده قلمداد می شود ، ولی شرکاء شرکت در موارد 1 و 2 می توانند به تراضی کلیه شرکاء از انحلال شرکت جلوگیری کنند. به این ترتیب که در مورد اول موضوع شرکت را وسیع تر معین کنند یا آن را تغییر بدهند و در مورد دوم قبل از خاتمه مدت شرکت را تمدید کنند. اغلب حقوقدانان و همچنین اداره ثبت شرکت ها تغییر موضوع شرکت یا مدت شرکت را قبل از حصول به شرط انحلال معتبر می دانند ، ولی بعد از حصول شرط انحلالی یعنی در مورد اول بعد از آنکه محقق گردید که منظور شرکت عملی شده یا انجام آن غیر ممکن گردیده است و همچنین بعد از خاتمه مدت شرکت آیا تصمیم شرکاء می تواند از انحلال جلوگیری کند یا خیر ؟ رویه ای که فعلاَ در اداره ثبت شرکت ها مجری است ، آنست که بعد از حصول شرایط انحلال شرکتی دیگر موجود نیست که درباره آن بتوان تصمیمی اتخاذ نمود و چنانچه شرکاء مایل باشند به همکاری خود ادامه دهند ، حتماَ باید شرکت جدیدی تشکیل دهند. به نظر دکتر حسن ستوده تهرانی ، در کتاب حقوق تجارت ( جلد اول ) ، استدلال اداره ثبت شرکت ها صحیح به نظر می رسد ، زیرا عقد شرکت موکول به امر معین یا مدت معین بوده است و بعد از انجام موضوع شرکت یا انقضای مدت قرارداد و تعهد شرکت به خودی خود خاتمه یافته است و دیگر شرکتی وجود ندارد که درباره آن تصمیم گرفته شود.
4- در صورت تراضی تمام شرکاء در شرکت تضامنی انحلال شرکت موکول به تصمیم کلیه شرکاء است. زیرا کلیه تصمیمات اساسی شرکت باید به اتفاق آراء گرفته شود و بدیهی است که طرفین هر قرارداد حق دارند در هر مورد تغییراتی بدهند یا آن را لغو نمایند. بنابراین در صورت تراضی شرکاء شرکت منحل خواهد شد.
5- در صورتی که یکی از شرکاء به دلایلی انحلال شرکت را از محکمه تقاضا نماید و محکمه دلایل مزبور را موجه دانسته و حکم به انحلال شرکت بدهد. زیرا در بعضی موارد ممکن است در نتیجه اختلافات بین شرکاء یا تجاوزات یکی از شرکاء ادامه کار شرکت غیر مقدور باشد ، یا به ضرر سایرین تمام شود. در این صورت هر یک از شرکاء می توانند به محکمه مراجعه نمایند و تقاضای انحلال شرکت را بنماید و محکمه پس از رسیدگی به دلایل طرفین اگر تشخیص داد که تقاضای انحلال موجه است ، حکم به انحلال شرکت می دهد.